İlçemizin Tarihçesi
Bugünkü Ezine’nin ilk kuruluşu Danişmend Oğulları dönemine rastlamaktadır. Yöreye gelen Türk Beyleri, Cuma Namazlarının toplu kılınmasını temin amacıyla halen İlçe Merkezinin güney kısmında bulunan Ulu Camii yaptırmışlardır. Buraya Farsça Cuma anlamına gelen AZİNE demişlerdir. Kentin oluşumu bununla başlamış ve Azine sözcüğü zamanla Ezine olmuştur.
İlçenin bulunduğu yöre, eski çağların en eski şehir medeniyetine sahip yerlerinden biridir. Çanakkale Boğazı’nın doğu yakasında bulunan Dardanel, Ezine’ye 30 Km. uzaklıkta M.Ö.3150 yıllarında kurulmuştur.
Osmanlılar devrinde Ezine ve çevresine doğudan göçler sonucu gelen Türk Boyları yerleştirilir ve nüfus dengelenmesine çalışılır. Bu bölgede mevcut Rumlar, bütün Osmanlı tarihi boyunca her türlü hak ve hürriyete sahip olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Osmanlı Devletinin 18.Yüzyıldan itibaren gerilemeye başlaması ve önemli topraklar yitirmesi sonucu kaybedilen topraklarda yaşayan Türk aileler özellikle 93 Harbinden (1877-78) Osmanlı-Rus Savaşı’ndan itibaren Anadolu’ya göç etmeye başlamış, göç eden kafilelerden bir kısmı Ezine çevresine yerleştirilmişlerdir.
Birinci Dünya Savaşı’nın aleyhimize bitmesi sonucu Anadolu, İtilaf Devletleri ve Yunanlılar tarafından işgal edilmeye başlanır ve Ezine’de 04 Eylül 1920 günü Yüzbaşı Maravana komutasındaki bir Yunan taburu tarafından işgal edilir. Ezine’yi işgal eden Yunan taburu bölgede işkence ve tutuklamalara girişir. Bu arada bazı azınlıkların ve Rumların taşkınlıkları görülür. Mustafa Kemal’in emri üzerine tüm yurtta Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri kurulmaya başlar. Bu arada Ezine’de de böyle bir cemiyet kurulur. Kurucuları Hafız Ahmet Efendi, Hafız Tevfik Efendi, Çepelzade Rıza Efendi, Tikveçli Ali Bey, Asım Efendi ve Şükrü Bey’dir. Daha sonra bu kişiler işgal taburunca tutuklanırlar ve silah arama bahanesiyle çevre köyleri basıp halktan zorla para toplar ve işkence ederler.
26 Ağustos 1922 tarihinde başlayan Büyük Taarruz sonrasındaki Yunan bozgunu esnasında Ezine iki defa Yunan uçakları tarafından bombalanmıştır. 22 Eylül 1922 günü Fahrettin Altay komutasındaki müstakil süvari kolordusuna bağlı 2.süvari tümeni birlikleri Miralay Zeki Bey komutasında Ezine’ye girerler ve böylece 2 yıl 18 gün süren işgal sona erer.
Ezine, Marmara Bölgesinin kuzey-batısında 39-40 derece kuzey enlemleri ile 26-27 derece doğu boylamları arasında Çanakkale–İzmir karayolu üzerinde Çanakkale İline bağlı bir ilçedir. Batıda Ege Denizi, Kuzeyde Merkez İlçe, Doğuda Bayramiç İlçesi, Güneyde Ayvacık İlçesi ile çevrili olup, yüzölçümü 654 kilometrekaredir.
